„Każdy potrzebuje trochę wolnej przestrzeni.
Zostawia się w ten sposób miejsce na dobre rzeczy.”
Sarah Addison Allien

Na co masz dziś CZAS i PRZESTRZEŃ?

„Mosty są po to, by prowadzić do ludzi. Dziękuję, że ten most dziś doprowadził mnie do Ciebie.” – tymi słowy dr Marta Kondracka-Szala pożegnała się z uczestnikami wydarzenia, które – w przedświątecznym okresie zgiełku – mogłoby się nie odbyć.

A jednak…każdy z nas znalazł i czas i przestrzeń, by to spotkanie zmieścić w swoim grafiku.

W poniedziałek, 16 grudnia,  w Bibliotece Uniwersyteckiej we Wrocławiu odbyła się konferencja naukowo-edukacyjna zorganizowana przez Zakład Pedagogiki Wczesnoszkolnej i Przedszkolnej (któremu kierowniczy Marta) Instytutu Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Koło Naukowe Studentów Pedagogiki Przedszkolnej i Wczesnoszkolnej „Zielone Wzgórze”.

Czas i przestrzeń – zajmowały przez cały dzień naszą głowę.

Co mnie poruszyło?

Kompozycja wystąpień prelegentów. Rozpoczęliśmy od głosu Młodych – perspektywy przyszłych nauczycieli i nauczycielek. Potem była sesja badawcza, w czasie której miałam przyjemność opowiedzenia o koncepcji pozytywnego wykorzystania czasu, a dalej – sesja dobrych praktyk. Takie ułożenie pozwoliło nam doświadczyć, czym i kim współcześnie inspirują się młodzi, oraz co jest dla nich ważne w pedagogice przestrzeni i czasu.

Koło Naukowe Studentów Pedagogiki Przedszkolnej i Wczesnoszkolnej „Zielone Wzgórze” Instytutu Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego opowiadało o swoich inspiracjach z wybranych koncepcji edukacyjnych w organizacji czasu i przestrzeni. Przywołali Plan Daltoński, pedagogikę Celestyna Freineta, pedagogikę waldorfską, koncepcję Marii Montessori i edukację leśną.

Koło Naukowe Pedagogów „Do zadań SPEcjalnych” Instytutu Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego odniosło się do Wykorzystania elementów alternatywnych i wspomagających metod komunikacji (AAC) w przestrzeni klasy w edukacji włączającej. Opowiadali o postawach nauczycieli dotyczących tych metod.

Koło Naukowe Pedagogów Akademii Nauk Stosowanych im. Jana Amosa Komeńskiego w Lesznie opowiedziało o wizytach studyjnych u: Agaty Karolczyk-Kozyry (I LO we Wschowie), Marzeny Żylińskiej (SP nr 1 w Lesznie, Budząca się Szkoła), Anny Szulc (I LO w Zduńskiej Woli), Jakuba Tylmana (SP w Śremie).

Koło Naukowe Pedagogiki Przedszkolnej i Wczesnoszkolnej GOGI Instytutu Pedagogiki Uniwersytetu Jagiellońskiego mówiło o roli współpracy zespołu nauczycielskiego w pomocy dziecku z orzeczeniem o wczesnym wspomaganiu rozwoju.

Koło Naukowe Pedagogiki Opiekuńczo – Wychowawczej „RAZEM” Wydziału Studiów Edukacyjnych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu dotykało tematu współtworzenia przestrzeni szkolnej przez uczniów. Wspomniano o projekcie „Współkreacja szkolnych przestrzeni” w Tychach i badaniach własnych. Wybrzmiała reprodukcja nierówności przy tradycyjnym ustawianiu ławek szkolnych. Pokazywano również związek niechęci do angażowania się w aktywności edukacyjne z negatywnymi wspomnieniami dotyczącymi przestrzeni fizycznej w szkole podstawowej u studentów.

W kolejnej sesji plenarnej: „Czas i przestrzeń w edukacji dzieci. Badania i rekomendacje – o czym warto wiedzieć?” doświadczaliśmy:

• empatii w wydaniu Anna Szulc,
• podróży w przeszłość w kontekście zmian lub bez-zmian przestrzeni szkolnej z ust dr Marty Grześko-Nyczki,
• zakrzywiania czasoprzestrzeni, a ściślej – zwolnienia czasu autorstwa Wiesławy Mitulskiej (czy czas może zwolnić? O tak!),
• edukacji outdoorowej i Land Artu w wydaniu dr Agnieszki Stachnik (czeska pedagogika przeżyć – kupuję😊),
• bolesnej dla odbiorców interwencji terapeutycznej w wydaniu Agnieszki Jędrzejowskiej- Kociuby, Emilii Olejnik-Krupy i Danieli Winnickiej,
• koncepcji „pozytywnego wykorzystania czasu”, do której zachęcałam.

W sesji trzeciej poznawaliśmy dobre praktyki w sferze wykorzystania czasu i przestrzeni. Było ich sporo.

Chcę napisać o dwóch inspiracjach: Eweliny Donatti, prowadzącej Montessori Farm School Brzezina i Anny Przybyło, dyrektorki Społecznej Szkoły Podstawowej KOM w Miliczu.

Ewelina Donatti wskazała na istotną rolę włączania rodziców  w koncepcję Montessori. Przygotowanie rodziców jest kompleksowe i dotyczy wiedzy z zakresu metody, ale i neurobiologii, pozytywnej dyscypliny. Wzmocnienie dorosłego dotyczy w szkole czterech sfer: Komunikacji (rozwijania umiejętności budowania relacji z innymi), Odnowy (wzmocnienia odporności psychicznej, profilaktyki wypalenia), Kompetencji (rozwijania kompetencji i potencjału osobistego) i Misji (budowania tożsamości wspólnej).

Anna Przybyło mówiła, natomiast, o deficytach współczesnych czasów:

• Czas
• Uważność
• Energia
• Sen
• Zdrowie

Jak ważna jest w tym kontekście spójność – przestrzeni i treści.

Bez barier w XXI wieku czyli jak? I o jakich barierach mówimy?

Bariery w postaci zanieczyszczenia: informacjami, światłem, dźwiękami, chaotyczną przestrzenią – męczą nas, zakłócają percepcję, rozpraszają, wyczerpują.

A mnie przypomina się teraz prof. Nina Witoszek i problem deficytu ekologicznego – bycia blisko natury – o którym opowiadała nam w czasie Rozmowy o Szczęściu.

Dlatego tak ważna jest równowaga, stonowanie, mądra estetyka, wyciąganie tego, co ważne. Bez huku, hałasu, w swoim własnym rytmie. W rytmie natury…

Jakże jestem wdzięczna dr Marcie Kondrackiej-Szala, że znalazła czas i przestrzeń, by w taki sposób zaprojektować konferencję, osadzić w murach przepięknej Biblioteki Uniwersyteckiej, zaprosić tak liczne grono młodych – do współtworzenia i współdecydowania.

Budująca interwencja pozytywna, wzmacniająca w nas wszystkich – zgodnie z teorią autodeterminacji – poczucie przynależności, sprawczości i kompetencji😊

I na koniec:

„Czas jest darmowy, ale jest bezcenny.
Nie możesz go posiąść, ale możesz z niego skorzystać.
Nie możesz go zatrzymać, ale możesz go na coś poświęcić.
Raz stracony nie może być nigdy odzyskany.”
Harvey MacKay

Pięknego czasu świąt Bożego Narodzenia:)

PS. Na tytułowym zdjęciu, od lewej: Anna Szulc, Marta Grześko-Nyczka, Marta Kondracka-Szala, Anna Przybyło i Anna Hildebrandt-Mrozek.